آلوپسی آندروژنیک: مکانیسم‌ها، درمان‌ها و بازسازی مو

آلوپسی آندروژنیک، یکی از شایع‌ترین انواع ریزش مو است که به دلایل هورمونی و ژنتیکی رخ می‌دهد. این نوع از ریزش مو عمدتاً تحت تأثیر فعالیت آنزیم 5-آلفا ردوکتاز و هورمون دی‌هیدروتستوسترون (DHT) قرار دارد. در این مقاله، به بررسی چرخه رشد مو، نقش آنزیم‌ها و هورمون‌ها،ترکیبات گیاهی (فیتواکتیوها)، ویتامین‌ها، ریزمغذی ‌ها و روش‌های بازسازی مو می‌پردازیم که برخی از این ترکیبات مغذی در شامپو های ضد ریزش نوپریت وجود دارند. افراد مبتلا به آلوپسی آندروژنیک دارای اسکالپ چرب با مصرف شامپو فورت جی و اسکالپ خشک بااستفاده ی شامپو فورت دی نوپریت  در کنار تونیک تقویت موی نوپریت ، تا حد زیادی ریزش موی خود را کنترل کنند.

چرخه رشد مو

چرخه رشد مو شامل سه فاز اصلی است: فاز آناژن (رشد فعال)، فاز کاتاژن (انتقال) و فاز تلوژن (استراحت).

1. فاز آناژن:
   در این مرحله، مو به طور فعال رشد می‌کند و می‌تواند بین دو تا هفت سال طول بکشد. سلولهای فولیکول مو در این فاز به سرعت تقسیم شده و ساقه مو را تشکیل می‌دهند. طول این فاز تعیین کننده بلندی نهایی مو است.
2. فاز کاتاژن:
   یک مرحله کوتاه و گذرا که حدود دو تا سه هفته طول می‌کشد. در این فاز، فعالیت فولیکول مو کاهش یافته و ارتباط مو با خونرسانی قطع می‌شود.
3. فاز تلوژن:
   مرحله استراحت مو که بین سه تا چهار ماه طول می‌کشد. در پایان این مرحله، مو می‌ریزد و چرخه مجدداً با فاز آناژن آغاز می‌شود.

اختلال در این چرخه، به ویژه کوتاه شدن فاز آناژن و افزایش تعداد موهای در فاز تلوژن، می‌تواند منجر به ریزش موی آندروژنیک شود.

نقش آنزیم 5-آلفا ردوکتاز و هورمون دی ‌هیدروتستوسترون (DHT)

یکی از عوامل اصلی آلوپسی آندروژنیک، فعالیت بیش از حد آنزیم 5- آلفا ردوکتاز در حضور هورمون تستوسترون است. انواع مختلف آنزیم 5- آلفا ردوکتاز توسط ژن‌های مختلفی در سلول‌ها سنتز می‌شوند. آنزیم 5- آلفا ردوکتاز به دو صورت نوع 1 و نوع 2 وجود دارد.
نوع 1 این آنزیم در پوست، کبد، مغز، غدد سباسه (چربی) پوست یافت می‌شود. نوع 2 این آنزیم در غده پروستات، کبد، پوست نواحی تناسلی و فولیکول‌های مو یافت می‌شود. این آنزیم، تستوسترون را به دی ‌هیدروتستوسترون (DHT) تبدیل می‌کند که هورمونی بسیار قوی ‌تر است و تأثیرات منفی بر فولیکول‌های مو دارد. تجمع DHT در پوست سر و اطراف فولیکول مو باعث کوچک شدن فولیکول‌های مو و کاهش ضخامت مو می‌شود. این فرآیند به مرور زمان منجر به ریزش دائمی مو در نواحی حساس می‌گردد.

فیتواکتیوها (ترکیبات گیاهی)، اسیدهای آمینه، پپتیدها، ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها در درمان آلوپسی آندروژنیک

استفاده از ترکیبات گیاهی به دلیل عوارض کمتر و اثرات مثبت متعدد، محبوبیت زیادی نیز پیدا کرده اند. برخی از ترکیبات گیاهی مؤثر شامل موارد زیر هستند:

1. سائو پالمتو (Saw palmetto):
   این گیاه با نام علمی Serenoa repens بومی جنوب شرق آمریکا مخصوصا ایالت‌های فلوریدا، جورجیا، کارولینای جنوبی، آلاباما و می سی سی پی است که در محیط‌های ساحلی، جنگل‌های کاج و آب و هوای نیمه گرمسیری در خاک‌های با زهکش خوب و نامرغوب از نظر ریز مغذی‌ها رشد می‌کنند. استفاده از مکمل‌ها یا محصولات حاوی سائو پالمتو مهار فعالیت آنزیم 5- آلفا ردوکتاز و جلوگیری از تجمع DHT در پوست سر است. کاهش التهاب و بهبود گردش خون در پوست سر و تقویت ریشه مو از دیگر مزایای استفاده از سائو پالمتو است.
2. قهوه:
   این گیاه بومی مناطق مختلفی از آفریقا (اتیوپی، کنیا و اوگاندا)، آمریکای جنوبی و مرکزی (برزیل، کلمبیا و کاستاریکا) و آسیا (ویتنام، اندونزی و هند) است. گیاه قهوه بدلیل داشتن کافئین در رشد مو و کاهش ریزش آن نقش زیادی دارد. خواص آنتی اکسیدانی، افزایش انرژی درونی سلول‌ها، جلوگیری از تاثیر منفی DHT، بهبود گردش خون مویرگی و متعادل کردن میزان چربی کف سر از ویژگی‌های منحصربفرد این گیاه است که بطور فزاینده در محصولات مختلف مویی نظیر تونیک‌ها و شامپوها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3. جینسنگ:
   این گیاه بومی آسیا ( کره و چین) و مناطقی از آمریکای شمالی (شرق آمریکا و کانادا) است. از جمله ویژگی‌های منحصربفرد این گیاه، وجود ترکیبی بنام جینسنوزاید است که گردش خون مویرگی را بهبود می‌بخشد و انرژی درونی سلول‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین، این ترکیب خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی نیز دارد که با طولانی کردن فاز آناژن (رشد) مو موجب تحریک رویش و بازسازی فولیکول‌ها می‌شود.
4. پلی فنول‌ها:
   سبزیجات و میوه‌ ها مخصوصا گیاهانی نظیر چای سبز، انار، انگور، سیب و زردچوبه منابع غنی از ترکیبات آنتوسیانیدینی هستند که به این مجموعه پلی فنول گفته می‌شود. مهمترین دسته از این ترکیبات کاتچین‌ها هستند که ترکیب اپی گالو کاتچین گالات (EGCG) از جمله شناخته شده‌ترین آن‌هاست که خواص مختلفی را به آن نسبت می‌دهند.
   پلی فنول‌ها آنتی اکسیدان‌های بسیار قوی هستند که با خنثی سازی رادیکال‌های آزاد از سلول‌های پوست سر و فولیکول‌ها محافظت می‌کنند. گردش خون مویرگی را افزایش می‌دهند و با خاصیت ضد التهابی سلامت فولیکول‌ها و پوست سر را تامین می‌کنند. گفته می‌شود که این ترکیبات قادر به مهار آنزیم 5- آلفا ردوکتاز نیز هستند. در نتیجه پلی فنول‌ها با افزایش طول دوره آناژن به تقویت مو، تحریک رویش آن و افزایش ضخامت مو کمک می‌کنند.
5. فرمول‌های بر پایه اسیدهای آمینه و پپتیدها:
   اسیدهای آمینه اجزای اصلی ساخت پروتئین‌ها هستند و برای ساخت پروتئین‌های کلاژن و کراتین ضروری هستند. برخی اسیدهای آمینه نظیر سیستئین، متیونین، لیزین، آرژنین و پرولین، نقش بسیار حیاتی در ساخت مو، استحکام آن و همچنین خاصیت کشسانی ساقه مو دارند. پپتیدها نیز زنجیره‌های کوتاهی از اسیدهای آمینه هستند که نقش مولکول‌های سیگنال کننده را بازی می‌کنند که به مقاوم سازی فولیکول‌های مو در بستر پوست کمک کرده و همچنین با افزایش گردش خونی مویرگی و کاهش التهاب پوست سر ریشه مو را تقویت می‌کنند و منجر به کاهش ریزش مو می‌شوند.

ویتامین‌ها و رشد مو

ویتامین‌های گروه B و همچنین ویتامین F (اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6) مهمترین ویتامین‌هایی هستند که در رویش مو تاثیر ‌گذارند.‌

ویتامین‌های گروه B (B1  یا تیامین، B2 یا ریبوفلاوین، B3 یا نیاسین آمید، B5 یا پانتوتنیک اسید، B6 یا پیریدوکسین، B7 یا بیوتین، B9 یا فولیک اسید، B12 یا کوبالامین) بطور کلی در بازسازی سلولی، حفظ رطوبت طبیعی پوست و مو، محافظت در برابر آسیب‌های محیطی، کنترل ترشحات غدد سباسه و جلوگیری از آکنه، تنظیم رنگدانه‌سازی و جلوگیری از لک، ممانعت از بروز التهاب، کاهش چین و چروک، آبرسانی عمقی پوست و مو، ترمیم و التیام زخم، تقویت و بازسازی کراتین پوست، مو و ناخن نقش دارند.

ویتامین F واژه ‌ای است که برای اسیدهای چرب غیر اشباع ضروری امگا 3 و امگا 6 بکار برده می‌شود و دلیل آن عدم توانایی بدن ما در سنتز این دو ترکیب است که باید از طریق مواد غذایی دریافت شود. همچنین در محصولات مراقبت پوست و مو نیز ویتامین F دیده می‌شود. اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 عملکردهای متفاوتی در پوست و مو دارند که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر می‌باشد. تقویت سد دفاعی پوست، حفظ رطوبت پوست، تنظیم ترشح غدد سباسه، جلوگیری از بسته شدن منافذ پوست، ترمیم بافت پوست، جلوگیری از خشکی و پوسته پوسته شدن و اگزما، التیام و ترمیم زخم، جلوگیری از شکندگی و موخوره شدن ساقه مو.

مهمترین منابع گیاهی ویتامین F روغن‌های آرگان، گل مغربی، دانه کتان، آفتابگردان، سویا، آووکادو و… می‌باشد که هر یک از این ترکیبات کاربردهای متنوعی در محصولات مراقبت پوست و مو دارند.

نقش روی (Zinc) و آهن (Iron) در رشد مو

مواد معدنی روی و آهن نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت موها و جلوگیری از ریزش آن‌ها ایفا می‌کنند. کمبود هر یک از این مواد می‌تواند منجر به ریزش مو، ضعف فولیکول‌ها و کاهش رشد مو شود. در ادامه به نقش و اهمیت این دو ماده معدنی پرداخته می‌شود:

روی (Zinc) و سلامت مو

روی یکی از عناصر ضروری برای بدن است که در رشد و تقویت مو نقش حیاتی دارد.

1. تنظیم تولید سبوم:
   روی به تنظیم تولید سبوم (چربی طبیعی پوست سر) کمک می‌کند. این چربی باعث مرطوب نگه داشتن پوست سر و جلوگیری از خشکی و شکنندگی مو می‌شود.
2. تقویت فولیکولهای مو:
   روی باعث تقویت فولیکول‌های مو و کاهش شکنندگی ساقه مو می‌شود. این ماده معدنی به بازسازی و ترمیم سلول‌های فولیکولی کمک می‌کند.
3. خاصیت آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی:
   روی با کاهش التهاب و مبارزه با استرس اکسیداتیو در پوست سر، محیط سالمی برای رشد مو ایجاد می‌کند.
4. کمبود روی و تاثیر آن بر ریزش مو:
   کمبود روی می‌تواند باعث اختلال در چرخه رشد مو شود و فولیکول‌ها را ضعیف کند، که در نتیجه باعث ریزش مو، به ویژه در افرادی که دچار آلوپسی آندروژنیک هستند، می‌شود.

آهن (Iron) و سلامت مو

آهن یکی از مواد معدنی ضروری برای تأمین اکسیژن و تغذیه فولیکول‌های مو است.

1. تولید هموگلوبین:
   آهن به تولید هموگلوبین در خون کمک می‌کند. هموگلوبین اکسیژن را به فولیکول‌های مو می‌رساند و باعث رشد و تقویت آن‌ها می‌شود.
2. تقویت فولیکولهای مو:
   فولیکول‌های مو برای رشد به اکسیژن و مواد مغذی نیاز دارند. کمبود آهن می‌تواند باعث ضعف فولیکول‌ها و افزایش ریزش مو شوند.

نتیجه گیری:

آلوپسی آندروژنیک یک اختلال پیچیده است که به ترکیبی از عوامل ژنتیکی، هورمونی و محیطی مرتبط است. نقش آنزیم 5- آلفا ردوکتاز و DHT در این فرآیند بسیار برجسته است. با توجه به مواردی که در قسمت‌های قبل به آن‌ها اشاره شد در تونیک ضد ریزش موی نوپریت ترکیبات متنوعی از اکتیوهای گیاهی نظیر جینسنگ، کافئین، ویتامین‌های گروه B، ویتامین F، اسیدهای آمینه و زینک وجود دارد که به کاهش و توقف ریزش مو و همچنین تحریک رویش مو کمک می‌کند. ضمن اینکه برای تکمیل فرایند، شامپوهای نوپری فورت جی و دی جهت شستشوی موهای چرب و خشک در کنار تونیک ضد ریزش قابل استفاده هستند.