بررسی آفتاب سوختگی بر روی پوست

آگر به تازگی متوجه ی قرمزی، سوزش و التهاب در سطح پوست خود شده اید اما علتی مانند حساسیت و آلرژی برای آن نمیابید، ممکن است پوست شما دچار آفتاب سوختگی شده باشد. در موارد حاد به علت طولانی ماندن در معرض تابش مستقیم نور آفتاب بدون لایه ی محافظتی همانند کرم ضد آفتاب، ممکن است بر روی پوست خود «تاول» نیز مشاهده کنید. در چنین مواردی بهتر است از کرم ها و یا روغن ها برای کاهش و بهبود التهابات پوستی و سوزش ناشی از آن، استفاده کنید. روغن  پوست و مو نوپریت به علت دارا بود بودن روغن بابونه ، روغن بادام شیرین، روغن دانه کتان و ویتامین E نقش به سزایی در بهبود التهابات پوستی و ترمیم و آبرسانی پوست آسیب دیده دارد، در نتیجه میتواند کمک بسیار بزرگی برای از بین بردن اثرات آفتاب سوختگی باشد. آفتاب چگونه بر پوست ما اثر می گذارد و در چند مرحله سبب آفتاب سوختگی می شود، موضوعی است که در این مقاله به آن پرداخته ایم.

آفتاب سوختگی یک واکنش التهابی حاد پوستی است که به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید رخ می دهد. طبق گفته انجمن سرطان آمریکا، به طور کلی، افرادی که دارای پوست روشن‌تر، کک و مک یا موهای طبیعی قرمز یا بلوند هستند، بیشتر در معرض آفتاب سوختگی شدید هستند اما همه انواع پوست در برابر آسیب اشعه ماوراء بنفش آسیب‌پذیر هستند.  این نوع سوختگی در افراد با پوست بسیار روشن ممکن است در کمتر از 15 دقیقه قرار گرفتن در معرض نور خورشید در ظهر رخ دهد، در حالی که یک فرد با پوست تیره مقاوم تر است.

 این نوع از سوختگی ناشی از دو نوع اشعه uv میباشد که هر دو نوع اشعه می توانند پوست را  به نوعی بسوزانند.  آسیب ممکن است غیرقابل ترمیم باشد و سلول‌ها از بین بروند. قرار گرفتن مداوم در مقابل نور شدید خورشید بدون محافظ پوستی که فروشنده ها، کشاورزان، مهندسین و کارگرهای ساختمانی معمولا در معرض آن می باشند خطرناک بوده و ممکن است در طولانی مدت سبب ایجاد سرطان پوست شود. همچنین ممکن است سبب تغییرات مزمن شامل تخریب بافت همبند و در نتیجه پیری زودرس گردد. این تغییرات سبب ضخیم شدن پوست، از دست دادن الاستیسیته یا قدرت کشسانی پوست، ظاهر شدن چین و چروک و لک های پایدار در پوست میشود .

شدت و مدت قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش، همراه با عواملی مانند  نوع پوست ،مصرف برخی از داروها ، زمان روز( معمولا ساعات 10 صبح تا 4 بعد از ظهر)، تخریب لایه اوزون، قرار گرفتن درفضای باز درارتفاعات بالاتر(هنگام کوه نوردی یا اسکی )، آسمان ابری ، انعکاس از روی آب( در سواحل یا استخرها )، شن یا برف می تواند پرتوهای سوزان خورشید را قوی ترکرده و شدت آفتاب سوختگی را بیشتر کند.

مکانیسم اثر آفتاب سوختگی بر روی پوست :

هنگامی که اشعه ماوراء بنفش به پوست شما می رسد، به سلول های اپیدرم آسیب می رساند. در پاسخ، سیستم ایمنی شما جریان خون را در مناطق آسیب دیده افزایش داده در نتیجه اریتم یا قرمزی مشخص می‌دهد و باعث می‌شود پوست هنگام لمس گرم شود.

نور فرابنفش نامرئی انرژی بیشتری نسبت به نوری که برای انسان قابل مشاهده است حمل می کند و این انرژی ضربه کوچکی را به همراه دارد. هنگامی که یک فوتون UV به پوست برخورد می کند، می تواند به DNA سلول های بدن آسیب برساند. این کار را با شکستن پیوندهای منظم بین چهار نوکلئوتید، آدنوزین، تیمین و گوانین انجام می دهد.

پروتوهای فرانفش (UV) شامل 3 نوع پرتو با طول موج های متفاوت هستند که میتوانند باعث آسیب پوستی شوند :

UVB به لایه بیرونی پوست (اپیدرم) می رسد باعث تولید رنگدانه ملانین و تحریک سلولهای پوست برای ایجاد اپیدرم ضخیم‌تر و در نتیجه برنزه شدن طولانی‌مدت ‌می‌شود. در واقع UVB دارای طول موج متوسطی بوده و لذا آسیب پذیری سطحی پوست درآن شدیدتر است ولی در عوض در لایه های عمیق پوست رسوب نمی کند، لذا اثرات زیانبار آن در کوتاه مدت خود را به صورت آفتاب سوختگی و در نهایت آسیب به بافت  ظاهر  میشود .

UVA نسبت به UVB دارای طول موج بلند تری بوده ، به لایه های عمیق تر نفوذ کرده و تا لایه میانی پوست (درم) پیش  می رود .لذا میتوان گفت آسیب های پوستی  سطحی خفیف تری را موجب میشود  ولی چون در اعماق لایه های پوست رسوخ کرده وبا سلول های پوستی واکنش نشان میدهد ، رادیکال آزاد تولید  کرده که بسیار فعال هستند و ممکن است به طور غیر مستقیم منجر به جهش DNA  شود که در صورت عدم ترمیم، در دراز مدت باعث سرطان پوست میشود.

 این پرتو همچنین مسئول پیری پوست  نیز میباشد و به طور کلی آسیب های ناشی از آن در دراز مدت بروز میکند .

نوع سومی از اشعه ماوراء بنفش به نام UVC وجود دارد اما به طور کامل توسط لایه اوزون مسدود شده و به سطح زمین نمی رسد.

علائم آفتاب سوختگی:

علائم و نشانه های آفتاب سوختگی در 1 تا 24 ساعت ظاهر می شود و به جز در واکنش های شدید، طی 72 ساعت به اوج خود می رسد با این حال، هر فردی ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند. تغییرات پوستی از اریتم خفیف سرخی ، همراه با پوسته ریزی  و لایه برداری سطحی ، تا درد، تورم، خشکی شدید ، حساسیت پوستی و یا تاول متغیر است. اگر بخش بزرگی از سطح بدن تحت تأثیر قرار گیرد، ممکن است علائم اساسی (مانند تب، لرز، ضعف،) مشابه علائم سوختگی حرارتی ایجاد شود  و حتی ممکن است باعث کم آبی بدن و حتی شوک شدن فرد شود که  این حالت با غش کردن، فشار خون پایین و ضعف عمیق بروز میکند .این علائم دراثر نتیجه تخریب سلولهای لایه خاردار اپیدرم است که در نتیجه تخریب پروتئین های سلولی و آزاد شدن هیستامین توسط سلولهای آسیب دیده و در نهایت گشادی عروق و سرخ شدن یا اریتم در ناحیه صدمه دیده میشود. همچنین این علائم ناشی از تورم پوست و تحریک سلولهای لایه بازال برای تکثیر نیز میباشند.

انواع آفتاب سوختگی :

آفتاب سوختگی درجه یک :

آفتاب سوختگی درجه یک بسیار شایع است  و نسبتاً خفیف  است و فقط لایه بیرونی پوست( اپیدرم ) را تحت تأثیر قرار می دهند. در این نوع آفتاب سوختگی پوست کمی قرمز شده و و یا سوزش دارد  و تورم به وجود آمده خفیف میباشد .

آفتاب سوختگی درجه دو:

 آفتاب سوختگی درجه دو بر لایه بیرونی پوست( اپیدرم ) و درم که در زیر آن قرار دارد تأثیر می گذارد. این آفتاب سوختگی بسیار دردناکتر از سوختگی درجه یک است و اغلب با تاول همراه است. دو نوع آفتاب سوختگی درجه دو وجود دارد. با ارزیابی علائم ،  میتوان نوع آن را تشخیص داد.

سوختگی درجه دو با ضخامت جزئی:

سوختگی های درجه دو با ضخامت جزئی  تا حدودی به بخشی از درم آسیب می رساند. به طوریکه اگر پوست آفتاب سوخته را فشار دهید، سفید می شود. سپس وقتی پوست را رها کردید، دوباره قرمز می شود در این نوع آفتاب سوختگی درد و ناراحتی  به میزان متوسط ​​و همچنین تورم و تاول و التهاب حتما بروز میکند و پوست به طور متناوب بین سفید و قرمز است  .علائم معمولاً 48 ساعت طول می کشد.

سوختگی درجه دو با ضخامت عمیق :

از سوختگی با ضخامت جزئی درجه دو، بسیار شدیدتر است.  این نوع آفتاب سوختگی آسیب بیشتری به درم وارد می کند و می تواند منجر به تغییر رنگ و اسکار دائمی شود. در این نوع سوختگی، علائم همیشه یکباره ظاهر نمی شوند. ممکن است چندین روز طول بکشد تا متوجه شوید که سوختگی چقدر عمیق است.  این نوع سوختگی با  التهاب و درد شدید  ، تاول ، سوزش فراوان همراه بوده و عفونت یک مشکل جدی در این نوع سوختگی است.

آفتاب سوختگی فقط در زمانی که هوا گرم یا آفتابی است اتفاق نمی افتد. حتی اگر هوا سرد یا ابری باشد. ابرها مقداری از اشعه ماوراء بنفش را مسدود می کنند، اما بیش از 90 درصد اشعه ماوراء بنفش همچنان می تواند از ابرعبور کند و باعث آفتاب سوختگی شود پس در همه حالت باید از محافظ یا پوشش جهت جلوگیری از آفتاب سوختگی استفاده شود .

**یکی از مهمترین روش های محافظت پوست در برابر اشعهuv خورشیدی استفاده از فراورده های ضد آفتاب ( کرم و لوسیون ) است که باید  با توجه به نوع پوست آن را انتخاب کرده و استفاده شود .یک فراورده ضد آفتاب خوب باید از رسیدن  پرتو UVB   به پوست به طور کامل جلوگیری کند و تا حد امکان مانع رسیدن UVA به پوست شود .