بلاگ
روغن های مفید برای پوست و مو
روغن بعضی دانه ها و گیاهان نه تنها به صورت خوراکی در طب سنتی استفاده می شوند بلکه در صنعت آرایشی و بهداشتی در فرمولاسیون بسیاری از محصولات مراقبتی پوست و مو نیز کاربرد دارند. در این مقاله به بررسی برخی از آنان می پردازیم.
روغن دانه کرچک
كرچك درختي كوچكتر از درخت انجير و برگ آن شـبيه به برگ درخت چنار ولي نرمتر و مايل به سياه اسـت . ارتفاع آن بالغ بر 3 متر و گاهی بلندتر است. سـاقه و شاخه هايش مانند ني توخالي و سبز کم رنگ یا قرمز است. ميوه آن خاردار، خوشه دار، مدور ،تخم آن به اندازه دانه قهوه ، پوست آن خالدار و شبيه به كنه و مغز آن سـفيد و پـر روغـن اسـت . معمولا در مناطق گرم و نیمه گرمسیری ودر امتداد خندق ها، جوی های آب، دشت های سیلابی و کنار جاده ها، و در زمین های بایر رشد میکند. بومی در مناطق آسیای جنوبی و مدیترانه و شرق آفریقا و هندوستان میباشد، ولی امروزه تقریباً در تمامی دنیا گسترش پیدا کردهاست. به طور خاص، روغن استخراج شده از دانه های آن ترکیب شیمیایی خاصی دارد که آن را به یک انتخاب خوب برای بسیاری از کاربردهای دارویی و صنعتی تبدیل می کند.
این گیاه دارای فعالیت ضد میکروبی بوده و برای درمان چندین بیماری در طب سنتی استفاده میشود . روغن برگ، ریشه و دانه آن در درمان التهاب، اختلالات کبدی، کاهش قند خون و به عنوان ملین استفاده می شود . از ترکیبات موجود در دانه های آن میتوان به آلکالوئیدها، ترپنوئیدها، فلاونوئیدها، مشتقات اسید بنزوئیک، توکوفرولها، ترپنوئیدها و اسیدهای چرب اشاره کرد .
روغن کرچک ، روغن چرب غیر فرار است که از دانههای کرچک (گیاه Ricinus communis) وبا فشار سرد دانه ها ، سپس شفاف شدن توسط حرارت یا استخراج با حلال تولید می شود. دانه کرچک حاوی 1 تا 5 درصد ،ماده ای به نام ریسین هستند که که یک پروتئین سمی است و حرارت در طی فرایند استخراج روغن، سبب دناتوره شدن و غیرفعال شدن این پروتئین میشود به همین دلیل روغن کرچک حاوی ریسین نیست و این ماده در روغن وارد نمی شود. همچنین طبق مطالعاتی که بر میزان سمیت، تحت برنامه ملی سم شناسی (NTP) با استفاده از روغن کرچک در غلظت های تا 10 درصد در رژیم غذایی موش ها انجام شد نشان داده شد که روغن حاصل از دانه های کرچک سمی نمیباشد.
از کاربردهای این روغن میتوان به مبارزه با واکنش های آلرژیک روی پوست گرفته تا تحریک رشد مو در سراسر بدن اشاره کرد . اسید ریسینولئیک(یک اسید چرب غیراشباع حاوی امگا 9 ) موجود در آن ، همراه با برخی از نمک ها و استرها عمدتاً به عنوان عوامل حالت دهنده پوست، تثبیت کننده های امولسیون و سورفکتانت ها در لوازم آرایشی و بهداشتی عمل می کنند، د ر واقع برخی از ویژگی های خاص این اسید مانند وزن مولکولی بالا، نقطه ذوب پایین (5 درجه سانتیگراد)، نقطه انجماد بسیار پایین (12- تا 18- درجه سانتیگراد) و بالاترین و پایدارترین ویسکوزیته، بسیار مفید می کند. روغن کرچک و اسید ریسینولئیک می توانند نفوذ پوستی سایر مواد شیمیایی را افزایش دهند.
همچنین خواص مرطوب کنندگی و HLBبالا این روغن باعث به عنوان رطوبت رسان بسیار خوب در فرمولاسیون های آرایشی بهداشتی به شمار برود . علاوه بر کاربردهایی که قبلا ذکر شد، روغن کرچک و مشتقات آن ، روغن های مو، ترکیبات قارچ کش (بازدارنده رشد قارچ)، مایع مومیایی کردن، جوهرهای چاپ، صابون، روان کننده ها، گریس ها و مایعات هیدرولیک، مواد کمکی رنگرزی و مواد تکمیل کننده نساجی استفاده می شود.
روغن جوجوبا
گیاه جوجوبا درختچه مقاوم ، بومی و چند ساله در شمال غربی مکزیک و مناطق مجاور آن در آریزونا) امریکای شمالی( ،جنوب کالیفرنیا و برخی مناطق نیمه گرمسیری است که تا 15 فوت رشد می کند.دانههای این گیاه که حاوی موم ، مایع بیبو و زرد روشن است، توسط آمریکاییهای بومی برای اهداف آرایشی و پزشکی برای درمان بیماریهای مختلف از جمله زخمها ، آفتاب سوختگی، پوست خشک و دهیدراته ، ریزش مو و سردرد استفاده میشده است .
روغن جوجوبا به دلیل داشتن موم که حدود 98 درصد (عمدتاً استرهای موم، کمی اسیدهای چرب آزاد، الکلها و هیدروکربنها) را تشکیل میدهد، جزو روغنهای برتر محسوب میشود. علاوه بر این، استرول ها و ویتامین ها با استرهای تری گلیسیرید کمی، فلاونوئیدها، ترکیبات فنلی و سیانوژنیک نیز وجود دارند.
ترکیب اسیدهای چرب جوجوبا شباهت زیادی به سبوم انسان دارد. این روغن گیاهی حاوی تقریباً 80 درصد اسیدهای چرب غیراشباع از جمله اسید اولئیک ، اسید گادولئیک ، اسیدهای چرب امگا 9 و امگا 6 و همچنین سرامیدها است. بنابراین، پوست به راحتی این روغن گیاهی را جذب کرده ولایه هیدرولیپیدی را تقویت می کند. همچنین این فیلم نقش محافظتی ایفا میکند ، به این معنا که سطح آبرسانی پوست را حفظ کرده و با آسیب های ناشی از محیط بر پوست مبارزه میکند .
از دیگر ویژگی های بارز روغن حاصل این گیاه میتوان به کنترل ترشح سبوم نیز اشاره کرد ،روغن جوجوبا این مزیت را نیز دارد که هیچ گونه اثر چربی برجای نمی گذارد و میتوان آن را غیرکومدوژنیک دانست . به این معنی که د ر حالیکه منافذ را مسدود نمی کند ، نرم کننده و رطوبت رسان عالی برای انواع پوست های مختلط تا چرب است. علاوه بر این، مطالعات اثربخشی آن را به عنوان یک عامل ضد آکنه نشان داده است. به عنوان یک موم مایع، می تواند به فولیکول های مسدود شده که باعث ایجاد کومدون می شود نفوذ کرده و سبوم را حل کند.
رادیکال های آزاد ،گونه های فعال اکسیژن هستند که به طور طبیعی توسط بدن تولید می شوند. با این حال، زمانی که سلولهای پوست تحت عوامل خارجی همچون قرار گرفتن در معرض اشعه UVA، آلودگی، سیگار کشیدن و رژیم غذایی بیش از حد سرشار از چربی و یا قند قرار میگیرند بیش از حد آنها ( رادیکال های آزاد) را تولید میکنند و از آنجایی که رادیکالهای آزاد به دلیل الکترون جفت نشده شان، مولکولهای ناپایداری بوده و تمایل به واکنش با مولکول های دیگر برای تشکیل یک جفت الکترون دارند و در نتیجه باعث آسیب به سلول ها، DNA و پروتئین های بدن می شوند. این کار پیری پوست را تسریع می کند و منجر به ایجاد چین و چروک در سطح پوست می شود . روغن جوجوبا با دارا بودن منبع غنی و سرشاراز ویتامین E و C ،یک درمان کننده آنتی اکسیدانی عالی نیز میباشد و از استرس های ناشی اکسیداتیو جلوگیری کرده ،پوست را سفت می کند و در بهبود چین و چروک پوست نقش بسزایی ایفا میکند.
همچنین این روغن به عنوان یک ضد التهاب، پوست مستعد قرمزی و عوارض موضعی برخی بیماری های پوستی مانند پسوریازیس ، درماتیت و آفتاب سوختگی را تسکین می دهد. اثر ضد التهابی روغن جوجوبا با مهار آنزیم های سیکلواکسیژناز II و لیپوکسیژناز مرتبط است.
روغن آووکادو
آووکادو یک میوه نیمه گرمسیری است که عموماً بیضی شکل، پوست سبز روشن با هسته بزرگ یا پوست چرمی تیره دارد، همچنین به عنوان میوه کرهای هم شناخته میشود. این میوه یکی از معدود میوههایی است که حاوی مقادیر قابل توجهی روغن (اسیدهای چرب) است. غلظت بالای اسیدهای چرب تک غیراشباع و سایر مواد شیمیایی گیاهی، آووکادو را به یک میوه بسیار سالم و مغذی تبدیل میکند . این میوه از نظر کاربرد و ارزش غذایی بسیار شبیه به روغن زیتون است و روغن آن از میوه آووکادو روغنگیری میشود. روغن آووکادوی حاصل از پرس سرد، مانند روغن زیتون فوق بکر، تصفیه نشده است و مقداری از طعم و رنگ میوه را حفظ میکند و به رنگ سبز باقی میماند. هنگامی که جهت کاربرد در صنایع آرایشی ، بهداشتی و دارویی تولید میشود، معمولاً تصفیه شده و به آن رنگ زرد کم رنگ میدهد. آووکادو تا زمانی که از درخت جدا نشود، نمیرسد، به این معنی که میوه میتواند بالغ باشد اما تا ۱۲ ماه درروی «درخت» نگهداری شود.
این روغن حاوی اجزای فیتوشیمیایی، از جمله ویتامین های A، E ، Dو اسیدهای چرب (اسید اولئیک، لینولئیک وپالمیتیک )است . از آنجایی که این اسیدهای چرب، بلوکهای سازنده مواد شیمیایی هستند که اثرات دارویی دارند، از جمله لوکوترینها، پروستاگلاندینها، ترومبوکسانها و پروستا-سایکلینها ، این امر بر عملکرد نقش موثر این روغن گیاهی بر پوست می افزاید .
روغن آووکادو، چه به صورت مستقیم و چه به صورت کرم یا ژل در محصولات آرایشی ، بهداشتی و دارویی استفاده شود، میتواند تولید کلاژن را افزایش داده و حضور سلولهای التهابی را در روند بهبود زخمها کاهش داده و بازسازی بافت اپیتلیال( بافت پوششی ) پوست را سرعت بخشیده و باعث بهبود و ترمیم زخم گردد . اثر ضد التهابی این روغن را میتوان به مقدار فراوان اسید اولئیک در این روغن نسبت داد. اسید اولئیک، برخلاف اسید آراشیدونیک، عملکرد ضد التهابی موثری دارد و میتواند به کاهش اریتم ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت پوست در معرض اشعه ماوراء بنفش UVBکمک کند .
این روغن علاوه بر نقش ضد التهابی و ترمیم کنندگی خود دارای خواص مرطوب کنندگی و آنتی اکسیدانی نیز میباشد، و در جلوگیری از پیری پوست و چین و چروک بسیار موثر بوده ، ودر محصولات مراقبت از پوست صورت و بدن نیز استفاده میشود . همچنین در فرمولاسیون محصولات مراقبت از مو مانند نرمکنندهها و ماسکها برای درخشندگی و نرمی موهای خشک بسیار کاربرد دارد .