بلاگ
پوست و مراقبت های آن
یکی از نگرانی های مهم روزانه ی اغلب ما، پوستمان است. بعضی نگران پوست صورت خود هستند از قبیل جای جوش ،چین و چروک و تیرگی زیر چشم و بعضی دیگر با مشکلات پوستی چون اگزما و یا پسوریازیس دست و پنجه نرم می کنند که اغلب پوست بدن را نیز درگیر میکنند. افرادی که بسیار به پوست خود اهمیت می دهند نیز به طور مدام از مراقبت های پوستی متفاوتی استفاده می کنند، از انتخاب بهترین شامپو بدن یا شوینده مناسب صورت گرفته یا فیشال و استفاده از ماسک های دیگر. اما برای آنکه نوع پوست خود را بشناسیم و درک کنیم که هر مراقبت پوستی در چه بخشی از پوست اثر می گذارد و چه مکانیزمی دارد، باید درباره ی پوست و ساختار آن اطلاعات کافی داشته باشیم.
پوست وسیعترین ارگان بدن است که عامل اصلی حفاظت از سایر اعضا ، و بافت های بدن بوده و موثرترین مانع نسبت به تهاجمات خارجی(نفوذ مواد سمی ، تشعشعات ،آسیب های مکانیکی و میکرو ارگانیزم های مهاجم ) واز دست رفتن مایعات بدن نیز میباشد .
از نظر وزنی سنگین ترین عضو بدن (3-4 kg ) بوده و از نظر مساحت ، پوست با وسعت (2/2 – 2/1 متر مربع ) بعد از ریه ها قرار میگیرد . این عضو از بدن از لحاظ ضخامت ، متغیر بوده و بین 0.7 -4 میلیمتر در نوسان میباشد .
آناتومی پوست :
از نظر آناتومی ، پوست شامل 3 طبقه اصلی ( لایه )میباشد که از خارجی ترین لایه به داخلی ترین لایه عبارتند از :
_ اپیدرم (روپوست )
_ درم (میان پوست )
_ هیپودرم (زیر پوست )
اپیدرم (روپوست ):
اپیدرم یا روپوست خارجی ترین لایه پوستی بوده که معمولا ضخامتی بین( 1.65 -0.04) میلیمتر دارد و از عمیقترین لایه خود به خارجی ترین شامل 5 لایه می باشد که عبارتند از :
1)لایه بازال یا پایه ایی
2) لایه سنگفرشی یا خاردار
3)لایه دانه دار
4)لایه روشن یا شفاف
5) لایه شاخی
لایه بازال:
عمیق ترین و فشرده ترین لایه سلولی در بخش اپیدرم است که از یک ردیف سلول های منشوری یا استوانه ایی شکل به نام سلول های بازال (زاینده سلول )تشکیل شده است . این طبقه متشکل از سلول هایی به نام کراتینوسیت ها میباشد که برخی از آن ها در حال تقسیم سلولی میباشند که به تدریج با حرکت به سمت سطح پوست تغییر میکنند و ضمن از دست دادن اجزای سلولی خود، مملو از ماده نیمه شفافی میشوند که از اسیدهای آمینه گوگرد دار به دست آمده و کراتین نامیده میشود.
در این طبقه علاوه بر سلو های کراتینوسیت ، ملانوسیت ها که سازنده رنگدانه پوست یا ملانین هستند و سلول های مرکل که مسئول حس لامسه پوست هستند نیز وجود دارد . که ملانوسیت ها بر حسب رنگ پوست نژادهای مختلف و شرایط آب و هوایی کیفیت متفاوت دارد این سلول ها نسبت به نور حساسند و هنگام تابش آفتاب پراکنده شده و باعث برنزه شدن پوست می شوند.
لایه سنگفرشی یا خاردار:
این لایه متشکل از سلول های چند ضلعی نامنظم است که حاوی کراتین (پروتئین نامحلول در آب) بوده و به دلیل برآمدگی هایی که دارند و کناریکدیگر قرار گرفته اند آن ها را سلول های سنگ فرشی یا خاردار می گویند . این دسته از سلول های هرچه به سمت لایه های بالاتر حرکت میکنند پهن تر شده و بر میزان رشته های پروتئینی موجود درآن ها افزوده میشود.
لایه دانه دار:
این طبقه از 3 الی 5 لایه سلول های پهن که محور طویل آن ها موازی با سطح پوست است تشکیل میشود که عموما به شکل متوازی الاضلاع می باشد .هسته سلولی در این سلول ها تقریبا ار بین رفته و در عوض دانه های ریزی با لبه متفاوت و از پروتئین ،قند ،و چربی های ترکیبی مشاهده میشود این دانه ها همچون ماده سیمانی سلول ها را به هم پیوند نموده و به صورت سدی ، مانع نفوذ مواد بیگانه میشود . قشر دانه دار حاوی عناصر سازنده کراتین در قشر فوقانی پوست میباشد .
لایه روشن یا شفاف :
به این لایه قشر براق هم گفته میشود و طبقه ایی به ضخامت 5-3 سلول ، نازک ، مسطح ، وبه رنگ قرمز شفاف میباشد که فقط در پوست های ضخیم کف دست و پا مشخص میشود و در همه نقاط بدن وجود ندارد .این قشر خیلی مقاوم است و مرز سلول ها از یکدیگر مشخص نبوده ، پهن و به یکدیگر فشرده اند .
لایه شاخی :
لایه شاخی بالاترین و ضخیم ترین بخش اپیدرم است .تعداد لایه های سلول آن به طور میانگین بین 30 -20 لایه میباشد .سلول های این لایه از کراتینوسیت ها تشکیل شده است که مسطح و بدون هسته هستند. ضخامت این لایه بسیار متغیر بوده و طبقه مرده قلمداد میشود .این لایه سدی درمقابل ورود آلاینده ها و عوامل آسیب رسان ، جلوگیری کننده از خشکی پوست و حفظ رطوبت آن ، مانع خروج و از دست رفتن آب اپیدرم میگردد . PH این ناحیه بین 4 تا 6.5 است و بنابراین هر چیزی که این pH را تغییر دهد می تواند منجر به مشکلات پوستی مانند عفونت های باکتریایی یا قارچی شود.
عمل کراتینیزاسیون اپیدرم :
سلول های کراتینوسیتی که توسط لایه بازال ساخته میشوند دارای هسته و زنده میباشند که حین حرکت به سمت لایه شاخی پوست قدرت تکثیر خودرا از دست داده ، و در آن پروتئین کراتین ذخیره میشود ، این سلول هرچه به سمت سطح پوست رانده میشود میزان کراتین داخل سلول بیشتر شده تا جائیکه از سلول فقط دیواره و کراتین آن مانده و به سلولی پهن ، بدون هسته و در نتیجه مرده تبدیل میگردند که لایه شاخی و مستحکمی در برابر عوامل فیزیکی و شیمیایی میباشد .
* کراتین پروتئینی است که از اسید های آمینه گوگرد دار سیستئین درست شده است که لایه محکم مو ، پوست و ناخن از این پروتئین تشکیل گردیده است .
درم(میان پوست):
درم یک لایه بافت همبند است که بین اپیدرم( بافت روپوست ) و هیپودرم ( بافت زیر جلدی )قرار گرفته است و با 95– 90 % توده پوستی ،اصلی ترین لایه پوست را تشکیل میدهد . به طوریکه تمام اندامک های اصلی پوست درون این لایه قرار گرفته اند و شکل حالت ، زیبایی ، مقاومت و….. پوست را تامین میکنند .
این لایه یک ساختار فیبری متشکل از کلاژن و بافت الاستیک میباشد که کلاژن عامل استحکام و قوام پوست، و بافت الاستیک متشکل ازالاستین و رتیکولن است که عامل خاصیت ارتجاعی و کشسانی یا الاستیسیته پوست هستند . بیشترین سلول های درم ،فیبروبلاست ها میباشند که سنتز هر سه پروتئین درم را به عهده دارند . با بالا رفتن سن ذخیره و سنتز این فیبرها کاهش میابد و به همین دلیل چین و چروک در سطح پوست ایجاد می شود.
از سایر اجزای خارج سلولی موجود در درم میتوان به عروق، رشته های عصبی، فولیکولهای مو ، غدد سباسه و غددعرق نیز اشاره کرد . غدد عرق محیط درونی بدن را با دفع عرق که از آب و املاح تشکیل شده پاکیزه می کند. این غدد پوست را مرطوب نگه می دارد و درجه حرارت سطح بدن را تنظیم میکند. غدد سباسه که عوامل تولید سبوم هستند نیز باعث نرمی پوست میشوند و ترشحات بیش از حد آنها میتواند منجر به آکنه شود.
از دیگر فعالیت های درم میتوان به بیگانه خواری ( پس مانده باکتری ها ، ذرات ، سلول های مرده و… ) همچنین ترشح عناصری که زمینه مقاومت به عوامل عفونی ، سمی و حرارتی را فراهم میکند ) پادتن ها ، واسطه های شیمیایی ) و واکنش های کهیری نیز اشاره کرد .
هیپودرم(زیر پوست ) :
لایه هیپودرم داخلی ترین لایه پوستی بوده بین لایه درم و اندام های زیرین قرار گرفته است و معمولاً به عنوان بافت زیر جلدی شناخته می شود و از بافت عضلانی و بافت چربی تشکیل شده است. در واقع این لایه نزدیک به ماهیچه ها میباشد و از شبکه ای از سلول های چربی و کلاژن تشکیل شده است.
لایه هیپودرم به عنوان یک عایق برای حفظ گرمای بدن و هم به عنوان یک ضربه گیر و فرم دهی پوست عمل می کند و از اندام های داخلی محافظت می کند. همچنین چربی را به عنوان ذخیره انرژی برای بدن ذخیره می کند. رگ های خونی، اعصاب، رگ های لنفاوی نیز از این لایه عبور می کنند. ضخامت لایه زیر پوست ( هیپودرم ) در سراسر بدن و از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
برای تغییر این متن بر روی دکمه ویرایش کلیک کنید. لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ و با استفاده از طراحان گرافیک است.