بلاگ
درماتیت تماسی آلرژیک یا آلرژی تماسی
نوعی التهاب و حساسیت پوستی است که در اثر واکنش آلرژیک به ماده ای به نام آلرژن در تماس با پوست ایجاد میشود. آلرژن برای افرادی که به آن حساسیت ندارند بی ضرر است. به درماتیت تماسی آلرژیک، آلرژی تماسی نیز گفته میشود.
چه کسانی به درماتیت تماسی آلرژیک مبتلا میشوند؟
درماتیت تماسی آلرژیک در جمعیت عمومی و در برخی گروه های شغلی خاص شایع است.در زنان شایعتر از مردان است که عمدتاً به دلیل حساسیت به نیکل و اخیراً به دلیل استفاده از لوازم آرایشی مرتبط به ناخن، آلرژی به آکریلات بکار رفته در این محصولات شایع است. حساسیت به نیکل در بین کودکان نیز دیده میشود. شیوع آلرژی تماسی در ارتباط با مصرف آنتی بیوتیک های موضعی در بیماران بالای 70 سال نیز وجود دارد.
درماتیت تماسی آلرژیک در مشاغلی که افراد در کارگاههای مرتبط با فلزات هستند شایع است. همچنین در گل فروشی ها و افرادی که به کار نظافت محیطهای عمومی مشغول هستند، آرایشگران و نقاشان نیز دیده میشود.
چه عاملی باعث درماتیت تماسی آلرژیک میشود؟
درماتیت تماسی آلرژیک یک واکنش حساسیت تاخیری است که 48 تا 72 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض آلرژن رخ میدهد. در این واکنش حساسیت زا، لنفوسیتها (سلولهای ایمنی) یک بخش کوچکی از ماده آلرژن را که به آن آنتی ژن گفته میشود، شناسایی میکنند و فاکتورهایی بنام سیتوکینها را آزاد میکنند که به فعال شدن سیستم ایمنی میانجامد و بدنبال آن درماتیت رخ میدهد.
نکاتی که در رابطه با آلرژی تماسی باید به آنها توجه کرد شامل موارد زیر میباشد:
آلرژی تماسی عمدتاً از یک آلرژن روی پوست رخ میدهد تا از خوراکیها.
واکنش به آلرژن خاص فقط در تعداد کمی از افراد دیده میشود که برای کسانی که به آن حساسیت ندارند کاملا بی ضرر است.
تماس با مقادیر کمی از یک آلرژن میتواند باعث ایجاد درماتیت شود.
بیماران مبتلا به درماتیت آتوپیک که نقص ژنتیکی در پروتئین فیلاگرین دارند نیز در معرض خطر بالایی برای ایجاد درماتیت تماسی آلرژیک هستند.
ویژگیهای بالینی درماتیت تماسی آلرژیک چیست؟
درماتیت تماسی آلرژیک چند ساعت پس از تماس با ماده آلرژن ایجاد می شود. در طی چند روز علائم آن نیز فروکش میکند به شرطی که پوست دیگر با ماده حساسیت زا تماس نداشته باشد.
درماتیت تماسی آلرژیک معمولاً محدود به محل تماس با آلرژن است، اما ممکن است خارج از ناحیه تماس گسترش یابد یا عمومیت پیدا کند.
این نوع درماتیت براحتی از طریق انگشتان به نواحی پلکها و اندامهای تناسلی نیز قابل انتقال هستند.
پوست آسیب دیده ممکن است قرمز و خارش دار، متورم و تاول زده، یا خشک و برآمده باشد.
برخی از نمونه های متداول درماتیت تماسی آلرژیک عبارتند از:
التهاب در پوست در تماس با زیورآلات به دلیل حساسیت تماسی به نیکل.
واکنش به مواد معطر و اسانسها در عطرها و لوازم خانگی.
التهاب ناشی از چسب های پارچه ای که مادهای بنام رزین (rosin) دارند.
تورم و تاول صورت و گردن در واکنش به رنگ موهای دائمی به دلیل حساسیت به پارا فنیلن دی آمین.
درماتیت دست ناشی از مواد شیمیایی بکار رفته در ساخت دستکشهای لاستیکی.
خارش و قرمزی صورت به دلیل تماس با متیل ایزوتیازولینون، ماده نگهدارنده موجود در شامپوها و دستمال مرطوب کودک.
درماتیت نوک انگشت ناشی از آکریلات های مورد استفاده در اکستنشن مو و لوازم آرایشی ناخن.
واکنش های التهابی پس از ایمپلنت های دندانی که حاوی آکریلات هستند.
تاول های موضعی در محل داروهای موضعی مانند آنتی بیوتیکها.
تورم و تاول در محل های در معرض تماس (مانند صورت، دست ها و پاها) به دلیل تماس با گیاهانی مانند پیچک سمی و گزنه.
معرفی برخی ترکیبات حساسیت زا
پارا آمینو بنزوئیک اسید یا بطور مخفف PABA: فیلتر شیمیایی جاذب اشعه UVB که در محصولات ضدآفتاب استفاده میشود و در برخی افراد علایم واکنشی به بصورت سوزش و گزش می باشد.
بنزوفنون: فیلتر شیمیایی جاذب اشعه UVB/UVA که در ضدآفتابها، لاک ناخن، بالم لب، اسپری مو، رنگ مو استفاده میشود.
سینامات: سینامات ترکیبی است که از نظر شیمیایی با روغن دارچین و سایر ترکیبات مرتبط با دارچین مرتبط است و به طور گسترده به عنوان طعم دهنده و عطر در بسیاری از لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. این ترکیب و مشتقات آن بعنوان فیلتر شیمیایی جاذب اشعه UVB نیز در ضدآفتابها مورد استفاده قرار میگیرد.
آووبنزن یا Parsol 1789: یکی دیگر از فیلترهای شیمیایی که در ضدآفتابها استفاده میشود و ایجاد التهاب میکند.
فلزات طلا، کبالت و نیکل: موارد مختلف آلرژی به این فلزات در زیورآلات دیده میشود.
متیل ایزوتیازولینون: این ترکیب آنتی میکروبیال در طیف گستردهای از محصولات آرایشی و بهداشتی جهت جلوگیری از میکروبی شدن محصولات استفاده میشود.
سدیم متا بی سولفیت: ازترکیباتی که بعنوان آنتی اکسیدان، آنتی میکروبیال و ضدعفونی کننده مورد استفاده قرار میگیرد.
کواترنیوم 15: از این ترکیب در محصولات مختلفی نظیر کرم پودرها، کانسیلر، شامپو، صابون، ریمل، خط چشم، سایههای چشم، انواع شویندهها و… استفاده میشود.
کورتیکواستروئیدها: این ترکیبات خود عوامل دارویی ضد التهاب بحساب میآیند، اما همین ترکیبات نیز برای برخی افراد ایجاد واکنش های پوستی میکنند.
نئومایسین: این ترکیب آنتیباکتریال حساسیتهایی را بصورت برجستگیهای کوچک قرمز رنگ در محل مورد استفاده بوجود میآورد.
سالیسیلات: در محصولاتی مانند ضدآفتاب، برنزه کنندهها، پمادهای ضد درد و کوفتگی عضلات، خمیر دندانهای حاوی عصاره نعناع، داروهای گیاهی، شامپو و حالت دهندههای مو.
درمان درماتیت تماسی آلرژیک چیست؟
ابتدا باید نسبت به شناسایی ماده ای که به آن حساسیت نشان داده اید اقدام کنید و از تماس مجدد با آن اجتناب کنید.
قبل از استفاده از هر محصولی، برچسب تمام محصول را بخوانید و در صورت مواجه شدن با ماده حساسیت زا از آن استفاده نکنید.
بسیاری از مواد شیمیایی چندین نام دارند و شناخت آنها کمک میکنند که در معرض واکنش های حساسیت زا قرار نگیرید.
برای محافظت از دست ها در برابر تماس با موادی که به آن ها واکنش نشان می دهید دستکش های مناسب بپوشید.
آلرژی تماسی فعال معمولا با موارد زیر درمان میشود:
- کرم های نرم کننده
- استروئیدهای موضعی
- آنتی بیوتیک های موضعی یا خوراکی در صورت بروز عفونت ثانویه و زیر نظر پزشک معالج
- استروئیدهای خوراکی، معمولاً دوره های کوتاه مدت، برای موارد شدید و زیر نظر پزشک معالج
همانطور که اشاره شد یکی از ترکیبات مناسب جهت درمان و کاهش علائم آلرژی تماسی استفاده از نرم کنندهها و گیاهانی با خواص ضد التهابی مشابه با داروهای استروئیدی است که معمولا بدون عوارض جانبی است. در بین محصولات نوپریت، ترکیبات متنوعی را برای درمان آلرژی تماسی میتوان پیدا کرد که نه تنها با نرم کنندهها بلکه با ترکیبات مرطوب کننده ارزشمند و عصاره گیاهان مختلف مانند کالندولا یا گل همیشه بهار، بابونه، روغن های آرگان، جوجوبا، گل مغربی، کتان و آفتابگردان فرموله شده اند که بطور قابل ملاحظهای به کاهش علائم خشکی و التهاب کمک شایانی میکنند و در محصولاتی نظیر روغن پوست و مو، کرم محافظ پای کودک (نپی کرم) و لوسیون بدن نوپریت میتوان بدنبال آنها گشت.
همچنین لازم به ذکر است افرادی که در تماس با ماده آلرژن دچار حساسیت پوستی شده است، باید از شویندههای بسیار ملایم در اینگونه موارد نیز استفاده کنند که برای بزرگسالان شامپوهای بادی کرمی و بادی سنس و برای کودکان و خردسالان شامپو بچه سر و بدن کودک نوپریت پیشنهاد میشود.